του Θεόδωρου Κουτρούκη
Via Dolorosa (*): Τα μαρτυρικά βήματα της μισθωτής εργασίας
Η επιμηκυνόμενη οικονομική ύφεση και η ομοβροντία των αλλεπάλληλων Μνημονίων ωθούν τη μισθωτή εργασία προς το δικό της Γολγοθά. Η δύσβατη αυτή διαδρομή συνοδεύεται από την επιδείνωση του καθεστώτος των εργασιακών σχέσεων, ενώ παράλληλα η ανεργία αγγίζει πρωτόφαντα για την Ελλάδα ποσοστά.
Η «μάχαιρα της μεταρρύθμισης» αναμένεται για πρώτη φορά να αγγίξει το σκληρό πυρήνα του δημοσίου τομέα. Σύμφωνα με το «Μνημόνιο του μήνα» το πλεονάζον προσωπικό που δε θα μεταταχθεί σύμφωνα με την ποσόστωση προσλήψεων/ απολύσεων 1:5, θα αντιμετωπισθεί με μη εθελοντικές αποχωρήσεις και διαμέσου της εργασιακής εφεδρείας, πρόκειται δηλ. για μια οιονεί «αποθεματοποίηση» του ανθρώπινου δυναμικού μετά την εξέταση των επαγγελματικών του προσόντων από το ΑΣΕΠ (δίχως κλαδικές εξαιρέσεις συμπεριλαμβανομένων των «υπεράριθμων εργαζομένων» των ΔΕΚΟ). Οι εργαζόμενοι που θα τεθούν σε εργασιακή εφεδρεία θα αμείβονται με το 60% του μισθού τους για 12 μήνες, κι έπειτα θα αποχωρούν.
Στον ιδιωτικό τομέα το τοπίο δε φαίνεται καλύτερο. Με κυβερνητική πρωτοβουλία θα αναμορφωθεί η νομοθεσία για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου (και μάλιστα με ειδικές συμβάσεις για τους νέους που θα αμείβονται λιγότερο από τον κατώτατο μισθό) καθώς και για τις συμβάσεις διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου. Επιπλέον, θα απλοποιηθεί η διαδικασία για τη δημιουργία συνδικάτων σε επίπεδο επιχείρησης.
Τέλος, η κυβέρνηση πρόκειται να προωθήσει, παρακολουθεί και αξιολογεί την εφαρμογή των νέων ειδικών επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων και να άρει τα εμπόδια για την διάδοση τους, ενώ η ενδεχόμενη τροποποίηση του νόμου για τη διαπραγμάτευση κλαδικών συμβάσεων θα υιοθετηθεί εντός του μήνα.
Όλοι οι βασικοί πυλώνες των εργασιακών σχέσεων κλονίζονται συθέμελα. Η συμπίεση της συγκέντρωσης του εργατικού δυναμικού στο δημόσιο δε θα συμπαρασύρει μόνο τα δικαιώματα και εισοδήματα των κρατικών υπαλλήλων · θα στερήσει από το συνδικαλιστικό κίνημα τον κύριο πολιορκητικό κριό του, τα συνδικάτα των ΔΕΚΟ που αποδυναμώνονται.
Το παραδοσιακό ωράριο εργασίας (5 ημέρες, 8 ώρες/ ημέρα, 40 ώρες/ εβδομάδα) θα εκλείψει και τυπικά, ενώ η όποια προσδοκία για τη συμπλήρωση του εισοδήματος των απασχολουμένων από υπερωρίες θα αποδειχθεί φενάκη.
Η μεγάλη μερίδα των όρων αμοιβής και εργασίας θα καθορίζονται πλέον στο επίπεδο της επιχείρησης κάτω από πολύ διαφορετικές συνθήκες ισορροπίας των δυνάμεων του μάνατζμεντ και της εργασίας σε σχέση με αυτά που ίσχυαν μέχρι σήμερα,
Τέλος, οι νέοι εργαζόμενοι θα κληθούν να εκκινήσουν την είσοδο τους στην αγορά εργασίας με αισθητά υποδεέστερες συνθήκες αμοιβής και εργασίας από ότι οι προηγούμενες γενιές.
Οι επικείμενες θεσμικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας θα προκαλέσουν:
§ την αύξηση της ανεξάρτητης έναντι της εξαρτημένης εργασίας, την επέκταση των εργαζομένων με το «μπλοκάκι», την ευρεία χρήση της υπεργολαβίας και του outsourcing και τη συρρίκνωση της κοινωνικής προστασίας των εργαζόμενων.
§ την περαιτέρω διάδοση της ευκαιριακής απασχόλησης, την απίσχνανση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, την αύξηση της εργασιακής ανασφάλειας και τη μείωση της ικανοποίησης από την εργασία.
§ τη μείωση του ρόλου της συλλογικής διαπραγμάτευσης προς όφελος των ατομικών συμβάσεων.
§ την επέκταση του φαινομένου των θέσεων εργασίας χαμηλής ποιότητας, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών.
Η εποχή των παγετώνων της οικονομικής ύφεσης προκαλεί ασφυκτικές πιέσεις στην μισθωτή εργασία. Τα χρόνια που έρχονται οι έλληνες εργαζόμενοι θα κληθούν να πορευτούν μια αγωνιώδη «Οδό του Μαρτυρίου» για να διασφαλίσουν μια θέση εργασίας, ένα αξιοπρεπές εισόδημα και εν γένει να επιβιώσουν στις συμπληγάδες της επαπειλούμενης χρεοκοπίας της ελληνικής οικονομίας.
(*) Οδός του Μαρτυρίου (λατιν.)
* Ο Θεόδωρος Κουτρούκης είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
