Α-Ω Τα ήθη και έθιμα Χριστουγέννων που έχουμε ξεχάσει

Τα Χριστούγεννα είναι μία από τις μεγαλύτερες γιορτές του χριστιανικού κόσμου. Σύμφωνα με την ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία, στην οποία ανήκουν οι περισσότεροι έλληνες, είναι η δεύτερη σημαντικότερη γιορτή μετά το Πάσχα. Πριν από τα Χριστούγεννα, από του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου), αρχίζει η νηστεία της Σαρακοστής και η ψυχική προπαρασκευή για τη μεγάλη εορτή της γέννησης του Χριστού. Έτσι όλες οι οικογένειες το βράδυ του Αγίου Φιλίππου θ’ αποκρέψουν και θα ευχηθούν: «Καλή σαρακοστή να περάσουμε».

Πριν τα Χριστούγεννα οι γυναίκες καθάριζαν τα σπίτια τους και έφτιαχναν τα γλυκά (κουραμπιέδες, μπακλαβά κ.ά.). Δυο μέρες πριν τα Χριστούγεννα, έφτιαχναν τις «κλούρες». Την πρώτη «κλούρα» την έφτιαχναν για το Χριστό και την έβαζαν στο καντήλι του σπιτιού. 

 

ΤΑ ΚΟΛΙΑΝΤΑ

Λίγες μέρες αφού έμπαινε ο Δεκέμβρης, τα αγόρια του χωριού ανέβαιναν σε υψώματα και όλα μαζί φώναζαν δυνατά πολλές φορές «κόλιαντα», για να ακουστούν σε όλο το χωριό. Αυτό συνεχιζόταν κάθε μέρα, μέχρι την 23η Δεκεμβρίου. Ήταν μια προειδοποίηση πως πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Μετά τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, τα παιδιά κατά ομάδες, (και ήταν πολλά τότε), αφού χτυπούσαν πρώτα την καμπάνα της εκκλησίας, ξεκινούσαν για να πουν τα «κόλιαντα» στα σπίτια του χωριού. Στον ώμο τους είχα κρεμασμένο τον «τρουβά» για να βάλουν μέσα τις «κλούρες» (μικρά στρογγυλά ψωμάκια), τα κάστανα, τα καρύδια και τα αμύγδαλα που θα τους πρόσφεραν οι νοικοκυρές. Στα χέρια τους κρατούσαν τις «τζιουμπανίκες», (γερά ξύλα που κατέληγαν σε στρογγυλό σκληρό εξόγκωμα). Σε όλα τα σπίτια τραγουδούσαν το:

Κόλιαντα μπάμπω μ’ κόλιαντα, κι εμένα μπάμπω μ’ κλούρα

Κι εμένα την τρανύτερη και τώρα και του χρόνου

Κι αν δε μας δώσεις κόλιαντα δώσ’ μας ένα σιουτζιούκι

Να’ ναι τρανό, να’ ναι χοντρό, να’ ναι ζαχαρωμένο

Κι αν δεν έχεις κι σιουτζιούκι, δώσ’ μου τη θυγατέρα σ’

Να τη φιλώ, να την τσιμπώ να μι ζισταίν’ τα βράδια.

Σε μερικά σπίτια τους ζητούσαν να «σιουμπήσουν» (ανακατέψουν) τη φωτιά. Έμπαινε τότε μέσα ένα παιδί και με την «τσιουμπανίκα» του «σιουμπούσε» τη φωτιά λέγοντας: «Φέρνω αρνιά, φέρνω κατσίκια, φέρνω κι έναν γαμπρό» (ή ανάλογα με την περίσταση, ότι επιθυμούσαν οι νοικοκύρηδες του σπιτιού).

Αφού τα παιδιά λέγανε τα «κόλιαντα» και «σιουμπούσαν» τη φωτιά, τους δίνανε τις «κλούρες». Αν κάποιος ήθελε να δώσει κάστανα, καρύδια ή αμύγδαλα, έλεγε στα παιδιά να «β’λιάξουν». Τότε τα παιδιά έπεφταν στα γόνατα και βέλαζαν ενώ η νοικοκυρά τους έριχνε τα αμύγδαλα, καρύδια ή κάστανα. Αυτό γινόταν γιατί πίστευαν πως έτσι τα πρόβατα και τα γίδια τους θα γεννούσαν περισσότερα αρνιά και κατσίκια.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

Η ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ

Στον τόπο μας την εποχή αυτή, αν δεν έχομε χιόνια πολλά, θα ‘χουμε κρύα τσουχτερά, δυνατά κρύα. Έτσι, κάθε χρόνο γιορτάζουμε την πρωτοχρονιά.

Οι γυναίκες συγυρίζανε το σπίτι και κάνανε το κάθε τι να λάμπει. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με ανασηκωμένα τα μανίκια, με τα μαλλιά της κεφαλής δεμένα με μαντήλι για να μην τα τρώει η σκόνη, πλάθουνε και χτυπούνε το ζυμάρι, το πασπαλίζουν με αλεύρι και μυρωδιές και κάνουνε τη "βασιλόπιτα". «Ανοίγουνε φύλλο» και με έξη τέτοια φύλλα, χωρίς να προσθέσουν τίποτα άλλο έφτιαχναν τη βασιλόπιτα.Την Πρωτοχρονιά, λίγο πριν το μεσημέρι, την ψήνανε στο φούρνο. Το μεσημέρι μαζεύονταν όλη η οικογένεια γύρω από το γιορτινό τραπέζι και ο μεγαλύτερος την έκοβε, αφού πρώτα την έστριβε τρεις φορές και τη «σταύρωνε» με το μαχαίρι. Το πρώτο κομμάτι ήταν πάντα του Χριστού και τα άλλα από έναν για τον καθένα, ανάλογα με το που θα σταματούσε η βασιλόπιτα μετά από τις τρεις στροφές. Όποιος στο κομμάτι του έβρισκε τη «στρούγκα», θα είχε για όλο το χρόνο την ευθύνη για τα γιδοπρόβατα. Όποιος έβρισκε το «ζυγό», θα είχε την ευθύνη των μεγάλων ζώων (άλογο, γάιδαρο και βόδια). Και αντίστοιχα όποιος έβρισκε το «κοτέτσι», θα είχε την ευθύνη για τις κότες. Ενώ αυτός που θα έβρισκε το «φλουρί», θα ήτανε ο τυχερός του σπιτιού και αυτός που για όλο το χρόνο θα είχε το ταμείο της οικογένειας.

Α-Ω ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΕΘΙΜΟ "ΠΑΡΧΑΡΙΑ"

Τα παρχάρια-γαϊλάδες ηταν τα θερινά βοσκοτόπια
και βρίσκονταν πάνω στα βουνά. Κάθε χωριό είχε και
το δικό του παρχάρ’,όπου τους θερινούς μήνες γινόταν
αξιοποίηση της πλούσιας βοσκής.

Στο παρχαρ’ υπήρχαν διάσπαρτες καλύβες, άλλες
με χαρτώματα(σκεπασμένες με λεπτό σανίδι) κι άλλες
με χώμα σκεπασμένες και αποτελούσαν Οπάν, δηλαδή
οικισμό. Οι καλύβες χτίζονταν σε μέρος του παρχάρ,
που είχε προστασία από τους άνεμους, και κρύο νερό
(πεγάδ). Η κάθε καλύβα είχε στην αυλή περιτοίχισμα
(τσιαβιρμάν), όπου συγκεντρώνονταν τα ζώα μετα την
βοσκή.
Στα παρχάρια έμεναν με καθορισμένη αμοιβή (βού-
τυρον, πασκιτάν κ.λ.π.), εκτός από τους τσοπάνους,
και ορισμένες μεσήλικες γυναίκες, οι παρχαρομάνες
ή παρχαρέτσες ή ρωμάνες, όπως τις έλεγαν, οι οποίες
ηταν ειδικευμένες στη γαλακτοκομία.
Την αμοιβή του τσοπάνου και της παρχαρέτσας τη
θεωρούσαν ιερή υποχρέωση.

«Τσοπάν’ και παρχαρέτσας δίκαιον που τρώγει,
παράδεισ’ πόρταν κ’ ελέπ».

Το παρχάρεμα, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες
της περιοχής, άρχιζε, συνήθως από τα μέσα Μάη και
τελείωνε μέσα Σεπτέμβρη.

Η παρχαρέτσα λάλεσεν, η παρχαρέτσα ειπεν:
Εξέβεν ο Καλομηνάς (Μάης), ζεστά καιρούς εποίκεν.
Τα ρασόπα πρασίντζανε, εέντανε χορτάρα,
Τα ζα καιρός να παραβγαίν’ νε σ’ έρημα τα παρχάρα.

Τη συγκεκριμένη μέρα, με την ευλογία του ιερέα,
οδηγούσαν «το βίον σο παρχαρ’» και το παρέδιδαν «σον
τσοπάνον» ή «σην παρχαρέτσαν» με τα απαραίτητα
σκεύη και εργαλεία της γαλακτοκομίας. Τα σπουδαι-
ότερα ηταν: Τ’ αλμεχτέρα, τα χαλκά, τα γαβάνας, τα
κοβλάκια, οι κουτάλες. Τα ξυλάγγια, τα βαρέλια.
Η ζωή στα παρχάρια ηταν δύσκολη και κοπιαστική. Ο
τσοπάνος και η ρωμάνα δεν είχαν ούτε στιγμή «καθισμο-
νήν» (ξεκούραση). Βασικές ασχολίες στο παρχάρ’ ηταν:

Βοσκή και περιποίηση των ζώων, άρμεγμα, βράσι-
μο του γάλακτος, πήξιμο και γιαούρτι, δρουβάνισμα
για να βγάλουν το βούτυρο, να ετοιμάσουν το τυρί
και το πασκιτάν. Εκτός από αυτές τις βαριές δουλειές,
οι παρχαρέτ αντιμετώπιζαν και κίνδυνους από καται-
γίδες, από ληστείες, από επιθέσεις αγριμιών και από
κατρακυλίσματα σε γκρεμούς.

Όλα αυτά τα προβλήματα τα αντιμετώπιζαν αγόγ-
γυστα και κατόρθωναν έτσι να έχουν πολλά οικονομικά
οφέλη. Τα ζώα στα παρχάρια είχαν τριπλάσια απόδοση
σε γάλα και βούτυρο. Ακόμη, ο καθαρός αέρας, η αγνή
φυσική τροφή και το ήσυχο περιβάλλον επιδρούσαν
ευεργητικά και στους παρχαρέτες. Την ήρεμη αυτή ζωή
την τάραζαν, δυστυχώς πολλές φορές, τα μαλώματα, οι
παρεξηγήσεις που ξεσπούσαν ανάμεσα σε δυο γειτο-
νικά ελληνικά χωριά, εξαιτίας του γεγονότος ότι το
ένα χωριό δεν αναγνώριζε τα σύνορα του παρχάρ’ του
άλλου χωριού. Τις διενέξεις αυτές οι τουρκικές αρχές τις
υποδαύλιζαν για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας.

Σε ορισμένα παρχάρια, που ήταν πραγματικά παρα-
θεριστικά κέντρα, υπήρχαν παρεκκλήσια που γιόρταζαν
το καλοκαίρι. Σε αυτά γίνονταν μεγάλα πανηγύρια στα
οποία έπαιρναν μέρος δεκάδες χωριά, από κοντινές και
απομακρυσμένες περιοχές. Εκεί, οι χωρικοί πουλούσαν
τα προϊόντα τους και αγόραζαν άλλα.

Η επιστροφή από το παρχαρ’ έπαιρνε πανηγυρικό
χαρακτήρα. Όλο το χωριό ηταν στο πόδι, για να υποδε-
χτεί τους παρχαρέτες. Η ζωή μακριά από τα αγαπημένα
πρόσωπα δημιουργούσε έντονες νοσταλγίες.

Εσύ έλα ας σο παρχάρ’, εγω ας σην ξενητείαν,
Τα’ ομμάτα μ’ εσκοτείνεψαν ας σην αροθυμία.

Του αείμνηστου
1ου διευθυντή του Αργοναύτη
και επίτιμου προέδρου
της Ε.Λ.Β. ΓΙΑΝΝΗ ΜΕΛΕΤΙΔΗ

"Η ζωή στα Παρχάρια κρατούσε όλο το καλοκαίρι, Ιούνιο- Άυγουστο. Η καλοκαιριά και ο ξάστερος ουρανός ήσαν οι καλύτεροι συντελεστές της  ειρηνικής και ήρεμης Ζωής.
Οι Παρχαρομάνες με τις φροντίδες τους συγκέντρωναν τα γαλακτοκομικά προϊόντα και κάθε Κυριακή τα προωθούσαν στο χωριό.

Όταν τα προϊόντα ήσαν πολλά, η Παρχαρομάνα χαίρονταν και καμάρωνε για την μεγάλη σοδία. Γι΄ αυτό και στιχουργήθηκε  από τον λαϊκό τραγουδιστή - τον τραγωδιανόν- ο παρακάτω στίχος:

Σαράντα χτήνα έλμεγεν, χτήνια κωδωνομένα
κι άλλα σαράντα βόσκιζεν, μουσκάρια άμον ζουρκάδια.
Με το κρενίν κατήβαζεν το γάλαν΄ς σο χωρίον
κι ας σου γάλατ΄την΄άθεραν λύκος εποταμίεν.

Όμως ο καιρός δεν ήταν πάντα καλός και εύδιος. Πολλές φορές έβρεχε μέρες και πυκνή ομίχλη κάλυπτε τα βοσκοτόπια. << Ετσούπωνεν η δείσα>> όπως έλεγαν."

(PONTIOS AKRITAS http://www.pontiosakritas.blogspot.com/ )

Τα "Παρχάρια" είναι ένα ποντιακό γλέντι με παραδοσιακά εδέσματα, κρασί και χορό που γίνεται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κομνηνών του Δήμου Βερμίου την τελευταία Κυριακή του Ιουλίου και στον Άγιο Δημήτριο, στο Δημοτικό Διαμέρισμα Ελλησπόντου του Αγίου Πνεύματος. Οι ρίζες του εθίμου "Παρχάρια" χάνονται μέσα στη μακρόχρονη ποντιακή παράδοση. Είναι ο εορτασμός που γίνεται για την υποδοχή των βοσκών από τα ορεινά βοσκοτόπια όπου έμεναν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η υποδοχή αυτή γίνεται από τις συζύγους.

Α-Ω ΜΥΓΔΟΝΙΑ ΛΗΤΗ. Το έθιμο "Σούρβο"

Το έθιμο "Σούρβο"

Φωτογραφία από το Σούρβο του 2012

Ανήμερα Πρωτοχρονιάς από νωρίς το πρωί μαζεύονται ανά γειτονιές οι γονείς και ανάβουν φωτιές. Τσιπουράκι και κάνας μεζές για το καλό της χρονιάς. Τα παιδιά ξεκινάνε και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι λέγοντας τα  κάλαντα. Το σπίτι δίνει κέρασμα που αποτελείται από ξηρούς καρπούς, μανταρίνια και σοκολατάκια στη σακούλα του κάθε παιδιού. Στα μεγαλύτερα παιδιά της ομάδας δίνονται χρήματα. Στο τέλος τα χρήματα μοιράζονται σε ίσα ποσά σε όλα τα παιδιά του "μαχαλά" που συμμετέχουν στο σούρβο. Τα "σύνορα" της κάθε γειτονιάς είναι θέμα γνώσης που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.

Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας το έθιμο αυτό γίνεται Χριστούγγενα ή παραμονή Πρωτοχρονιάς ή των Φώτων. Ο Γεώργιος Βιζυηνός καταγράφει στο βιβλίο του "Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου":

"Ήτανε παραμονή των Φωτών –ξεύρεις πώς είναι η καρδιά μου σε τέτοιαις επίσημαις ημέραις. Ενθυμήθηκα τον μακαρίτη τον πατέρα σου, κ’ ενθυμήθηκα πως μια τέτοια παραμονή, σαν είδες του κόσμου τα παιδιά που κρατούσαν ταις σουρβιαίς και σούρβιζαν τους ανθρώπους μέσ’ στον δρόμο, πήρες και συ μια σκούπα και άρχισες να χτυπάς τον πατέρα σου πά’ στην ράχη και να τον σουρβίζης: “Σούρβα, σούρβα! γερό κορμί, γερό σταυρί, όλο γεια και δύναμι, και του χρόν’ γεροί!” Έτσι μικρό που ήσουνε, ήξευρες τα λόγια."

Αναλυτικά για το έθιμο μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο του Σωτηρίου Σωτήρη "Λητή Πόλις Μακεδονίας" (φωτογραφία).

 

Αναρτήθηκε:  http://litinews.blogspot.gr/2015/01/blog-post.html#more

Α-Ω Τα γεγονότα που ακολουθούν, και το μέλλον της Ελλάδας εώς το 2017

 

Το μέλλον του ΕΥΡΩ σε λίγο

  

 Ο διαμελισμός της Ελλάδος.

Αυτός είναι ο λόγος που έδωσαν στα ΣΚΟΠΙΑ την ονομασία ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Α-Ω Τα εκαθαριστικά του 2015 απο το TAXISNET βγαίνουν με λάθος ημερομηνία

Όλα τα εκαθαριστικά 2015 που αντιστοιχούν στην χρονιά 2014 διαπιστώσαμε ότι τυπώνονται λάθος απο το taxis με οικονομικό έτος 2014

Πήγαμε καινούργιο εκαθαριστικό στον ΟΑΕΔ και μας έλεγε ότι είναι περσυνό..

Ας το δουν οι υπεύθυνοι ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ και ας διορθώσουν το ΛΑΘΟΣ που έξι ολόκληρους μήνες δεν πήραν χαμπάρι...

Για άλλη μια φορά ο ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΙΤΗΣ πρωτοπόρος

Α-Ω Το Δαιμονισμένο ΔΣ του Δήμου Ωραιοκάστρου 10 μέρες πριν τα Χριστούγεννα 2015. Δείτε πως παίρνουν αποφάσεις και πως συζητάνε και σας κυβερνάνε

Α-Ω Τα χειρότερα έρχονται το 2016 για τους έλληνες

Έρχονται νέοι φόροι, 

κατάργηση του δικαιώματος δεύτερης κατοικίας και περισσότερου από ένα αυτοκίνητα, 

μεγαλύτεροι φόροι για τα παιδιά, 

επιβολή μεγάλων προστίμων για όσους δεν έχουν καλή βαθμίδα ενεργειακού πιστοποιητικού και επιβολή από μέρους των κυβερνήσεων όλων των μέτρων της Ατζέντας 21 που δεν εφάρμοσαν ως τώρα.

Δεν θα μπορείτε να έχετε 2 σπίτια ή εξοχικό, αφού θα αγωνίζεστε να κρατήσετε μόνο την 1η κατοικία σας.

Τα σπίτια σας θα τα πάρει το κράτος για να τα δώσει αλλού.

Δεν χρειάζεστε πάνω από ένα αμάξι η κάθε οικογένεια, θα είναι δυσβάσταχτο να το συντηρήσετε, θα τα κάνετε κοτέτσια στις αυλές, κειμήλια, αντίκες.




Εσείς που έχετε πολλά παιδιά την βάψατε

Όσοι έχετε χαμηλής κατηγορίας σπίτι δεν θα μπορείτε να τα αξιοποιήσετε, ότι παίρνετε θα τα δίνετε σ αυτούς σε φόρους.

Όσοι τα έχετε ακόμα αδήλωτα και τα κρύβετε θα τα χάσετε με το περιουσιολόγιο.

γράφει η Σοφία Κυριακίδου