ΚΗΠΟΙ ΤΟΥ ΠΑΣΑ.
Για πρώτη φορά επισκέφτηκα και δεν το ήξερα ότι υπάρχουν στην Πόλη της Θεσσαλονίκης.
Ενα πανέμορφο μέρος με θέα όλη την πόλη και τον κόλπο. Ανηφορίζοντας από τη Ροτόντα προς την Άνω Πόλη, πίσω από το νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος, βρίσκουμε τους Κήπους του Πασά, ένα εξαιρετικό, συναρπαστικό, αλλά και "άγνωστο" μέρος ακόμα και για τους ίδιους τους Θεσσαλονικείς. Οι Κήποι του Πασά θυμίζουν έντονα τις δημιουργίες του Γκαουντί στο Πάρκο Γκουέλ της Βαρκελώνης. Φυσικά, εκτός από τη χρονολογική σύμπτωση, αφού οι Κήποι του Πασά δημιουργήθηκαν το 1904 και η δημιουργίες του Πάρκου Γκουέλ από τον Gaudi μεταξύ 1900 και 1914, δε φαίνεται να υπάρχει κάποια άλλη σχέση μεταξύ τους. Γνωστοί και ως «Δρακόσπιτα» ή «άντρο των δερβισάδων», οι Κήποι του Πασά στη Θεσσαλονίκη, αποτελούν ένα αμφιλεγόμενο αξιοθέατο, για το οποίο λίγοι έχουν ακουστά.Οι κήποι του Πασά τόσα χρόνια στέκουν πίσω από τα παλιά βυζαντινά κάστρα, με θέα τον Θερμαϊκό και περιμένουν να αναγνωριστούν ,ως ένα μνημείο που κουβαλάει την δική του ξεχωριστή ιστορία!
Οι Κήποι του Πασά απλώνονται σε μια έκταση 1000 τ.μ. περίπου και από τις αρχικές δημιουργίες σώζονται πλέον ένα συντριβάνι, μια χαμηλή πύλη που οδηγεί σε έναν υπόγειο χώρο, μια σήραγγα που δε φαίνεται να οδηγεί πουθενά και ένα υπερυψωμένο καθιστικό.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, σημαντικό μέρος των υλικών κατασκευής του χρησιμοποιήθηκε ως υλικό οικοδόμησης για τα υπόλοιπα σπίτια και λεηλατήθηκε.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η μορφή, η αρχιτεκτονική και η λειτουργικότητα του αξιοθέατου έχει αλλοιωθεί, σχεδόν καταστραφεί, σε τέτοιο βαθμό που είναι σχεδόν αδύνατο να καταλάβουμε την αρχική μορφή και χρήση των κατασκευών. Θεωρίες, φήμες και απόψεις έχουν ακουστεί και διαμορφωθεί αρκετές, με κάποιες από τις επικρατέστερες να ισχυρίζονται ότι ο τόπος δημιουργήθηκε για να "φιλοξενεί" τελετές Τούρκων Τεκτόνων και άλλες ότι αποτελούσε ησυχαστήριο του Σεϊφουλάχ Πασά, από όπου προέρχεται και το Κήποι του Πασά. Το ότι τα κτίσματα είναι όλα με πέτρες που τις έχουν χτυπήσει κεραυνοί είναι πάντως περίεργο.
Ακριβώς πίσω από το νοσοκομείο "Άγιος Δημήτριος", αυτή η άγνωστη σε πολλούς έκταση, είναι ένα καταπράσινο πάρκο, οι "κήποι του πασά" όπως ονομάστηκαν από τους Θεσσαλονικείς, μέσα στο οποίο υπάρχει ότι απέμεινε από τα μνημεία που χτίστηκαν στην περιοχή. Οπαδοί της ιερής γεωγραφίας, υποστηρίζουν πως το μέρος έχει μαγική ενέργεια με πολλά μαγνητικά πεδία.
Τα κτίσματα που διασώζονται εντός των κήπων είναι ένα συντριβάνι με μια σήραγγα γύρω του, μια στέρνα για συγκέντρωση του νερού, μια χαμηλή πύλη που οδηγεί σε ένα υπόγειο χώρο και ένα υπερυψωμένο καθιστικό, όλα μικρού μεγέθους, που συνδέονται μεταξύ τους με δρομάκια, διαδρόμους και κλίμακες σε διαφορετικά επίπεδα σύμφωνα με τη κλίση του εδάφους.Οι κήποι αποτελούν ένα δείγμα φανταστικής αρχιτεκτονικής με πλήρη ελευθερία στη σύνθεση και τον συνδυασμό των υλικών κατά τους ειδικούς, ή και σκόπιμα όμως κατά άλλους κατασκευασμένοι με περίεργες συνθέσεις που προσδίδουν την υποψία ότι υπάρχει κάτι το διαφορετικό, κάτι το μεταφυσικό.Μεγάλο μέρος αυτού του περίεργου συμπλέγματος αποτελείται από πέτρες που σχηματίστηκαν από την πτώση κεραυνών στην άμμο, και είναι άγνωστο πώς ή από πού μεταφέρθηκαν εκεί. Σε κάποια σημεία κομμάτια σταλακτίτη διαφαίνονται να χρησιμοποιούνται ως δομικό υλικό.
Ο θρύλος λέει πως κάθε τρεις μέρες, στις 12 το βράδυ εμφανίζεται ένας χαμένος δρόμος, η οδός της Μαύρης πέτρας, που κάνείς δεν ξέρει που οδηγεί.
Τα περίεργα σύμβολα στον τοίχο, τα έντονα μαγνητικά πεδία του χώρου καθώς και η στοά που δεν οδηγεί πουθενά, έχουν πράγματι μία ανεξήγητη διάσταση και κινούν τις υποψίες πως πρόκειται για έναν τόπο συνεύρεσης των οθωμανών τεκτόνων της Θεσσαλονίκης. Και ίσως πολλά να συνέβαιναν εκεί, με την κάλυψη του ότι “πρόκειται απλώς για κήπους”… Φήμες επίσης λένε πως οι Κήποι του Πασά παλιότερα αποτελούσαν το τέλος των κατακομβών της Θεσσαλονίκης, έξω από τα όρια της πόλης, που χαράζαν κάποτε τα κάστρα.
“Σε πολλά σημεία φαίνεται πως υπάρχουν σφραγισμένες τρύπες και καταπακτές”.
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, η συγκεκριμένη περιοχή έξω από τα ανατολικά τείχη που συμπεριλαμβάνει το αγίασμα του Αγίου Παύλου, τον Κέδρινο Λόφο και τα λατομεία είχε παραχωρηθεί στην εκκλησία, η οποία με την σειρά της το 1875 παρέδωσε τα δικαιώματα στην Φιλόπτωχο Αδελφότητα με σκοπό την δημιουργία νεκροταφείων.
Κατά το 1901 η περιοχή από το αγίασμα του Αγίου Παύλου μέχρι την Ευαγγελίστρια έρχεται στη δικαιοδοσία της Νομαρχίας, η οποία στο συγκεκριμένο σημείο χτίζει το Νοσοκομείο Χαμιδιέ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Ξένων και Δημοτικό, και σήμερα, μετά την Απελευθέρωση, ακούει στο όνομα Άγιος Δημήτριος. Σύμφωνα με την επιγραφή, λοιπόν, που βρίσκεται στο νοσοκομείο οι κήποι ανήκουν στην ιδιοκτησία του, καθώς δημιουργήθηκαν για να κοσμήσουν το πίσω μέρος τους.
Η Θεσσαλονίκη κρύβει πολλούς αστικούς μύθους που υφάνθηκαν στο πέρασμα των χρόνων.
Ένας από τους πιο γοητευτικούς είναι η ιστορία για την οδό Μαύρης Πέτρας στην Άνω Πόλη.
Από μόνο του το όνομα σε προδιαθέτει, είναι σίγουρο. Μια εκδοχή για την ονομασία είναι ότι το 1917 που κάηκε η πόλη, άνοιξε ένας κρατήρας στο σημείο και αποκαλύφθηκε μια μαύρη πέτρα, φτιαγμένη από σίδερο, που πιθανόν ήρθε από το διάστημα ή είναι μετεωρίτης.
Πρόκειται για ένα μικρό δρομάκι που συναντιέται με την οδό Ακροπόλεως και κάποτε ήταν αδιέξοδο.
Ο μύθος λοιπόν λέει ότι διαταραχή του μαγνητικού πεδίου στο σημείο καθιστά το δρομάκι αυτό πύλη χρονικής μετατόπισης. Πιο συγκεκριμένα, κάθε τρεις μέρες, τα μεσάνυχτα και για ένα τέταρτο της ώρας εμφανίζεται ένας χαμένος δρόμος που κανείς δεν ξέρει που οδηγεί...
Η οδός Μαύρης Πέτρας βρίσκεται κοντά στο πιο παράξενο και μυστικιστικό μνημείο της Θεσσαλονίκης, τους θρυλικούς Κήπους του Πασά, κάτι που πιθανόν ενίσχυσε τη δημιουργία του μύθου της.
Συζητώντας με παλιούς κατοίκους Θεσσαλονίκης που πλησιάζουν την ηλικία της 100ετίας μας είπαν: ότι Ο Πασάς που έμενε στο Νοσοκομείο τότε, το είχε αυτό το μποστάνι ως διέξοδο κινδύνου εάν κάτι γινόταν στο σπίτι του, άρα υπάρχει υπόγεια διάβαση που βγαίνει από το Νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος εκεί.
Το μέρος ήταν το ΚΤΗΜΑ του και δούλευαν εκεί πολλοί κηπουροί. Ο πασάς εκείνη την εποχή είχε τα πάντα εκεί από σπαράγγια, λάχανα, πράσα, δέντρα και οι ντομάτες του ΠΑΣΑ γινόταν 4 φορές μεγαλύτερες από τις ντομάτες που καλλιεργούσαν όλοι εκεί στην περιοχή. Δεν γνωρίζουμε εάν ήταν οι ποικιλλίες που καλλιεργούσε ο Πασάς που έφερε από τα μέρη του, ή από την Ευρώπη. Ξέρουμε όμως οι παλιοί Θεσσαλονικείς έλεγαν ότι τα λαχανικά και τα φρούτα στο συγκεκριμένο μέρος γινόταν απίστευτα μεγάλα, τα φυτά ήταν όλα φορτωμένα με καρπούς και το θεωρούσαν ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΜΕΡΟΣ γιατί ότι φύτευε ο πασάς γινόταν τέλειο
Η πιο λογική ΕΡΜΗΝΕΙΑ ωστόσο, έρχεται από τον κ. Γιώργο, ο οποίος ως λάτρης της ιστορίας, δίνει την δική του ερμηνεία στην γέννηση και την διάδοση των μύθων για του Κήπους.
Ο ίδιος αναφέρει.
«Όταν έπεσε το σινιάλο για τις λίρες
κι όλη η χώρα έσκαβε για να πλουτίσει, οι γλώσσες μιλάγανε λίγο
περισσότερο για του κήπους του Πασά. Πολύ γρήγορα όμως βάπτισαν του
κήπους ως καταραμένους, κι ο κόσμος δεν ήθελε ούτε να ακούει γι’ αυτούς.
Το λογικότερο είναι να γέννησαν οι γλώσσες αυτές τις φανταστικές
ιστορίες εκείνα τα χρόνια για να ψάχνουν οι πιο ξύπνιοι ανενόχλητοι σε
αυτό το τεράστιο πάρκο για πλούτη.»
Κι όσο για την τόσο μυστήρια οδό της Μαύρης Πέτρας, ο ίδιος ο κ. Γιώργος συνέχισε την ερμηνεία του λέγοντας πως αυτή η οδός οδηγούσε ανέκαθεν εκεί που οδηγεί και σήμερα. Σκοπός ήταν να γίνει απλησίαστη.
Άλλος είπε την δική του ιστορία ότι γύρισε από την Αμερική και περιπλανιόταν στην οδό μαύρης πέτρας. Ξαφνικά βρέθηκε στην παραλία στο λιμάνι σε μια άλλη εποχή, όπου στο Λευκό Πύργο ακουγόταν φωνές και βογκητά, και ο κόσμος ήταν περίεργα ντυμένος. Λυχνάρια λαδιού φώτιζαν και άμαξες έτρεχαν.Τρόμαξε πολύ και μετά από λίγο σαν από όνειρο βρέθηκε στο μέρος που είχε ξεκινήσει.
Ο Αθανάσιος Παχταρίδης του είπε: Την νύχτα που κάηκε η Θεσσαλονίκη ακούστηκε ένας μεγάλος κρότος και άνοιξε μια τρύπα διαμέτρου 1μ, κρατήρας. Στο βάθος του υπήρχε μια μαύρη πέτρα που έμοιαζε με σίδερο. Από εκείνο το βράδυ συνέβαιναν περίεργα γεγονότα στην περιοχή που τα περιέγραφαν οι κάτοικοι. Έβλεπαν ανθρώπους να χάνονται για 20λ ή μισή ώρα και να εμφανίζονται κατατρομαγμένοι.
Γράφει η Σοφία Κυριακίδου
